Phần mềm tự do nguồn mở (viết tắt là PMTDNM, tiếng Anh là Free and open-source software (viết tắt là F/OSS, FOSS) hoặc free/libre/open-source software (viết tắt là FLOSS)) là phần mềm thỏa mãn cả 2 yếu tố: tự do và nguồn mở.
Ở Việt Nam, Phần mềm tự do nguồn mở là thuật ngữ được khuyến khích sử dụng gần đây, thay thế cho hai thuật ngữ là phần mềm tự do và phần mềm nguồn mở, đặc biệt là thuật ngữ mã nguồn mở bởi vì sự bó hẹp của nó.
Phần mềm tự do nguồn mở cung cấp cho người sử dụng 4 quyền: quyền sử dụng (use), sao chép (copy), nghiên cứu (study), sửa đổi (change).
Trong bối cảnh từ "free" trong tiếng Anh bị lẫn lộn giữa "miễn phí" và "tự do", tổ chức Free Software Foundation - một tổ chức ủng hộ sáng kiến phần mềm nguồn mở lưu ý rằng free hiểu theo nghĩa "tự do" (theo kiểu "độc lập - tự do - hạnh phúc") chứ không phải "miễn phí" (theo kiểu "miễn phí không mất tiền"), bởi "tự do" có giá hơn "miễn phí".
FOSS là một thuật ngữ bao gồm bao gồm cả phần mềm tự do và phần mềm nguồn mở, mặc dù mô tả mô hình phát triển tương tự, nhưng khác nhau về văn hóa và triết lý sử dụng làm nền tảng. Phần mềm tự do tập trung vào triết lý về các quyền tự do mà nó mang lại cho người sử dụng, trong khi đó phần mềm nguồn mở tập trung vào các cảm nhận thế mạnh của mô hình phát triển ngang hàng của nó. FOSS là một thuật ngữ có thể được sử dụng mà không thiên vị đặc biệt đối với một trong hai cách tiếp cận chính.
PMTDNM xuất phát và được phát triển từ môi trường giáo dục đại học sau đó được nhân rộng ra doanh nghiệp và cộng đồng người sử dụng, phong trào MỞ của PMTDNM thậm chí đã lan tỏa rộng rãi đến mọi lĩnh vực của đời sống xã hội và hình thành nên một loạt các xu hướng mới mà ở đó các giá trị được xây dựng bằng sự cộng tác toàn cầu.
Hiện nay, PMTDNM đã và đang thu hút được sự quan tâm mạnh mẽ của các công ty lập trình cũng như người sử dụng, các doanh nghiệp và cơ quan chính phủ các quốc gia hàng đầu thế giới. Số lượng phần mềm cũng như người dùng đã tăng lên một cách chóng mặt. Tại Việt Nam, PMTDNM được quan tâm từ rất sớm, tuy nhiên chúng ta đã bỏ lỡ nhiều cơ hội để phát triển nền công nghệ thông tin nước nhà nói riêng và ứng dụng PMTDNM vào mọi lĩnh vực công nghệ và đời sống nói chung. Bài viết này mặc nhiên thừa nhận 2 việc sau: Thứ nhất là PMTDNM trong giáo dục tại Việt Nam đã quá chậm chạp trong việc ứng dụng, thứ hai là phát triển PMTDNM phải xuất phát từ giáo dục như nó vốn có, từ đó đi sâu và phân tích hướng tiếp cận triển khai PMTDNM trong khối giáo dục.
Ngoài việc hiển nhiên rằng ngành giáo dục sẽ đạt được những lợi ích trực tiếp từ việc ứng dụng PMTDNM cũng như PMTDNM không thể phát triển nếu không dựa vào khối Giáo dục, mục đích gián tiếp và lâu dài của việc phát triển PMTDNM là: xây dựng một nền công nghệ thông tin vững mạnh cho nước nhà dựa trên tri nguồn thức mở với 2 trọng tâm được xây dựng là nhân lực mở và công nghệ mở.
Ý kiến bạn đọc
